Cognitieve achteruitgang hangt samen krimp van de hersenschors
Bij multiple sclerose (MS) worden cognitieve stoornissen, zoals problemen met geheugen, aandacht en snelheid van informatieverwerking nog onvoldoende begrepen. Anand Eijlers deed onderzoek naar cognitieve achteruitgang bij MS met geavanceerde MRI-technieken, door een groot cohort mensen met MS te volgen over de tijd. Hij observeerde dat de snelheid van cognitieve achteruitgang versnelde in de progressieve fase van MS en dat dit vooral samenhing met een versnelling in de krimp van de hersenschors. De ernst van de krimp van de hersenschors bleek daarnaast ook voorspellend te zijn voor toekomstige cognitieve achteruitgang. Eijlers promoveert op 8 oktober aan Amsterdam UMC, locatie VUmc.
Voor dit onderzoek analyseerde Anand Eijlers MRI scans van meer dan 300 mensen met MS en meer dan 90 gezonde controles en keek hij naar de cognitieve achteruitgang over vijf jaar. Uit zijn resultaten blijkt dat de snelheid van achteruitgang bij mensen met MS niet constant is, maar ongeveer drie keer hoger ligt bij mensen in de progressieve fase van MS ten opzichte van mensen in de ‘relapsing-remitting’ fase van de ziekte. Deze cognitieve achteruitgang hing in mensen met relapsing-remitting MS vooral samen met het ontstaan van nieuwe ‘laesies’ en in mensen met progressieve MS met een versnelde krimp van de hersenschors. De ernst van deze schade aan de hersenschors op MRI scans bleek ook voorspellend voor toekomstige cognitieve achteruitgang in progressieve MS. Schade aan de zenuwbanen en krimp van de diepe hersenkernen waren ook voorspellend voor cognitieve achteruitgang, maar alleen bij mensen met relapsing-remitting MS.
Ook bestudeerde Eijlers hoe deze schade nu mogelijk leidt tot een verstoorde cognitie, door te kijken naar het functioneren van de hersenen met behulp van functionele MRI. Hierbij bleek dat bij mensen met MS met cognitieve problemen het zogenaamde “default-mode” netwerk in de hersenschors dat onder andere betrokken is bij naar binnen gerichte aandacht een dominantere positie inneemt ten opzichte van andere hersennetwerken en dat het zijn normale dynamiek gedeeltelijk verliest. Deze resultaten accentueren de relevantie van een versnelde krimp en verstoorde functie van de hersenschors voor de het beter begrijpen en voorspellen van de cognitieve achteruitgang in MS. Vervolgonderzoek moet nu tonen wat ten grondslag ligt aan deze versnelde krimp en verstoorde functie van de hersenschors en of het mogelijk is in te grijpen in deze processen.
Programmasubsidie
Anand Eijlers is de eerste van 5 promovendi die dankzij een programmasubsidie van Stichting MS Research de afgelopen 5 jaar onderzoek hebben gedaan naar de progressie van MS. In 2014 is het MS Centrum Amsterdam gestart met onderzoek naar de geleidelijke achteruitgang (progressie) van mensen met MS. We weten nu welke biologische processen een rol spelen bij de progressie en we kunnen deze processen meten met behulp van biomarkers, zoals MRI-scans en bepalingen in het bloed. In april 2019 is, dankzij de donateurs van Stichting MS Research, een volgende programmasubsidie gestart waarbij we proberen de biologische processen, die een rol spelen bij de progressie van MS, te beïnvloeden.