Meer duidelijkheid over positief effect van nieuwe diabetesmedicijnen op de nieren
Met de wereldwijde toename van ernstig overgewicht (obesitas) en diabetes type 2 (‘ouderdomsdiabetes’) is diabetische nierziekte de belangrijkste oorzaak geworden voor chronische nierziekten waarbij dialyse of niertransplantatie noodzakelijk is. Diabetische nierziekte verhoogt ook het risico op hart- en vaatziekten en op een vroegtijdige dood. “Ik wilde weten of de op incretines gebaseerde medicijnen veilig zijn voor de nieren en mogelijk de nieren zelfs zouden beschermen door verbetering van de doorbloeding. Hier bestonden aanwijzingen voor in dierstudies en kleine onderzoeken bij mensen”, aldus Lennart Tonneijck die op 3 december promoveert.
Incretines zijn hormonen die van nature in de darmen zitten. Als we eten, stimuleren deze hormonen de alvleesklier tot afgifte van insuline. Het incretine-hormoon GLP-1 (glucagon-like peptide-1) remt ook de afgifte van glucagon, vertraagt het ledigen van de maag en vermindert de eetlust.
Bij mensen met diabetes type 2 werken de incretines niet goed, waardoor glucose niet goed kan worden opgenomen. Dat probleem kan worden aangepakt door de afbraak van lichaamseigen incretines te remmen, of door de werking van het GLP-1 hormoon na te bootsen. Deze incretine-medicijnen worden toegediend als pil of als een injectie in de buikhuid, net als insuline. Maar hoe zit het met de gevolgen van deze medicatie op de nieren?
In drie bestaande onderzoeken zijn verschillende vormen van incretine-medicijnen vergeleken met een placebo of een kortwerkend insuline in patiënten met diabetes type 2. Voor en na behandeling van een aantal weken werden onder andere de nierdoorbloeding en markers voor nierschade gemeten. De onderzochte medicijnen bleken geen nadelige effecten op de nier te hebben. Het onderzoek liet tegelijkertijd zien dat de medicijnen niet hadden geleid tot een verbeterde doorbloeding.
Recent zijn meerdere grote onderzoeken gepubliceerd over het gebruik van incretine-medicijnen bij patiënten met diabetes type 2 waarin een verminderd risico op nierziekte is te zien; de resultaten zijn zelfs positiever dan op basis van hun bloedsuikerverlagend effect mag worden verwacht. Tonneijck concludeert dat dit niet het gevolg kan zijn van gunstige effecten op de doorbloeding van de nieren, maar dat het hier moet gaan om positieve effecten van deze medicijnen op andere risicofactoren voor nierziekte, zoals hoge bloeddruk, overgewicht en ontstekingen. Tonneijck: “Met deze uitkomsten kan een gerichtere behandeling ingezet worden om diabetische nierziekte bij deze patiëntenpopulatie te verminderen.”