Centrum Neuropsychiatrie Parkinson (CNP)

Van de ziekte van Parkinson zijn de typische symptomen als trillende spieren het bekendst. Maar bij parkinson komen vaak ook psychische klachten voor. Denk aan dementie, verwardheid, angsten of zelfs een depressie. Amsterdam UMC, locatie VUmc heeft bijzondere aandacht voor de psychische kant van de ziekte. In het Centrum Neuropsychiatrie Parkinson (CNP) werken psychiaters en neurologen nauw samen.

Wat zijn psychische klachten bij parkinson?

Parkinson is een van de meest voorkomende chronische hersenziekten. De ziekte geeft de bekende klachten als trillen, traagheid en stijfheid. Ook wel bewegingsstoornissen genoemd. Naast spierproblemen kunt u bij parkinson ook andere klachten ervaren. Van problemen met uw geheugen of uw stemming tot een gevoel van paniek of dwanggedrag. Het zijn vooral deze klachten die grote invloed hebben op de kwaliteit van leven. Herkenning van de klachten is belangrijk, want ze zijn vaak goed te behandelen. Het team in het Centrum Neuropsychiatrie Parkinson bestaat uit verschillende specialisten. Samen zorgen zij ervoor dat u het dagelijks leven zo prettig mogelijk beleeft. 

Voor afspraken en een behandeling bij het centrum, komt u naar de polikliniek ziekenhuispsychiatrie. Uw arts verwijst u naar ons door. Op de afspraken is uw partner, familielid of mantelzorger ook van harte welkom.

Parkinson en angststoornissen

Leven met de ziekte van Parkinson kan u angstig maken. Bijvoorbeeld voor de toekomst. Ook parkinsonmedicijnen kunnen effect hebben op uw gevoelens. De klachten kunnen van een licht gevoel van paniek tot een serieuze angststoornis gaan. Gesprekken of aanpassing van de medicijnen kunnen u helpen. 

Op dit moment ontwikkelt het CNP een nieuwe behandeling bij angstklachten. Hierbij combineren we gesprekken en medicatie met fysiotherapie.

Parkinson en depressie of manie

Ongeveer de helft van de mensen met parkinson krijgt in de loop van de ziekte te maken met sombere gevoelens. Deze kunnen komen door het leven met de beperkingen van een ziekte als parkinson. Maar ook door veranderingen in de hersenen. Houden de sombere gevoelens aan, dan noemen we het een depressie. Heel soms gebeurt het omgekeerde. Dan is er een voortdurende opgewonden, energieke stemming. In medische termen een manie of hypomanie. Gesprekstherapie en medicijnen maken deel uit van de behandeling van beide situaties.

Het CNP doet onderzoek naar het effect van lichttherapie op depressieve klachten bij parkinson. 

Parkinson en slaapproblemen

Bijna alle mensen met parkinson hebben last van slaapproblemen als slecht inslapen of onrustig slapen. De oorzaak is vaak de lichamelijke stijfheid of rusteloze benen die de slaap verstoren. Ook verschuift de biologische klok een beetje. Hierdoor kunt u ’s middags al slaperig worden, maar bent u ’s nachts vaak wakker. Hersenveranderingen bij parkinson leiden vaak tot echte slaapstoornissen. Overmatige slaperigheid overdag bijvoorbeeld. Artsen noemen dit EDS (excessive daytime sleepiness). Of meebewegen tijdens de droomfase. Dit heet REM-slaap gedragsstoornis of RBD. Het CNP doet veel onderzoek naar deze stoornissen.

Parkinson en dementie 

Parkinson kan uw concentratie of geheugen beïnvloeden. Plannen of inspringen op onverwachte gebeurtenissen bijvoorbeeld wordt dan lastiger. Met een neuropsychologisch onderzoek kijkt het CNP of er sprake is van een stoornis of zelfs parkinsondementie. Dementie gebeurt vaak in de latere fase van de ziekte. We kunnen dit nog niet voorkomen. Wel kunnen we dit met medicijnen zo lang mogelijk uitstellen.  

Parkinson en apathie

Apathie is een volledig lusteloos gevoel. De zin en energie om iets te doen is dan weg. Dit kan een gevolg zijn van dementie of depressie bij parkinson. Maar het kan ook een apart probleem zijn. Apathie is vooral voor de omgeving van de parkinsonpatiënt moeilijk. Als dit problemen in de relatie geeft, kunnen partnergesprekken met de specialisten van ons centrum vaak veel helpen.    

Parkinson en hallucinaties

Bij een hallucinatie ziet iemand dingen die er niet zijn. Bij parkinson kan een combinatie van medicijnen, veranderingen in de hersenen en geheugenklachten hallucinaties geven. Als deze waanideeën u erg angstig maken, noemen we het een psychose. Soms is hiervoor tijdelijke opname op onze verpleegafdeling medisch psychiatrische unit nodig. Door behandeling in het CNP verminderen of verdwijnen deze klachten snel.

Parkinson en impulsgedrag

Sommige mensen met parkinson voelen een sterke drang om dingen te doen. Dit noemen wij een impulscontrolestoornis. Voorbeelden zijn eetbuien, plotseling veel kopen, gokken, gamen of internetten, steeds dezelfde handelingen herhalen (pundinggenoemd), een sterk verhoogde seksualiteit of de drang om te veel medicijnen in te nemen. 

Onderzoek naar parkinson bij Amsterdam UMC, locatie VUmc

Het Centrum Neuropsychiatrie Parkinson is een universitair centrum. Dit betekent dat we door wetenschappelijk onderzoek de zorg voor mensen met Parkinson steeds proberen te verbeteren. Omdat de klachten binnen meerdere specialismes vallen werken de afdelingen psychiatrie en neurologie hierin samen. Ook is er een samenwerking met collega-onderzoekers bij het Nederlands Instituut voor de Neurowetenschappen (NIN) en andere ziekenhuizen zoals het OLVG. Het CNP biedt stageplekken voor wetenschappelijke studenten.

Opleiding en stage 

De neuropsychiatrische klachten bij parkinson zijn nog vrij onbekend. Zo kunnen andere neurologen, psychiaters en geriaters de stoornissen moeilijk herkennen. En blijft de juiste behandeling uit. Een belangrijke missie van het CNP is dan ook om de kennis te verspreiden. Het CNP leidt nieuwe artsen op. Ook zijn er lezingen en colleges voor verschillende beroepsgroepen, en voor de patiënten en hun familie.

Arts-assistenten van de opleiding psychiatrie en neurologie kunnen met een stageplek meer leren over neuropsychiatrische aandoeningen.