Wat is een hooggradig glioom?
Het hersenweefsel is opgebouwd uit hersencellen (of neuronen), die liggen in bindweefsel of glia. Hersentumoren ontstaan in de overgrote meerderheid van de gevallen uit het bindweefsel, de glia, en worden daarom wel gliomen genoemd.
Ontstaan en voorkomen
De oorzaken van hersentumoren zijn vooralsnog onbekend. Wel is duidelijk dat aanleg een rol kan spelen. Voor geen enkele omgevingsfactor, zoals voeding, roken, alcohol, of het leefpatroon, is een relatie met het ontstaan van hersentumoren aangetoond. Ook voor een verband met het gebruik van de mobiele telefoon is onvoldoende bewijs. Het betreft een zeldzame vorm van kanker. In Nederland wordt deze diagnose bij ongeveer 1000 mensen per jaar gesteld. Deze tumoren worden nogal eens vastgesteld rond het zestigste levensjaar, maar komen ook bij jongere of oudere mensen voor. De spreiding is groot. Hersentumoren die bij kinderen (tot ongeveer vijftien jaar) ontstaan, vormen een bijzondere categorie, zowel wat betreft hun aard als behandeling en worden hier verder buiten beschouwing gelaten.
Soorten gliomen
Gliomen groeien in het hersenweefsel en ontstaan uit een van twee typen bindweefselcellen. Tumoren die afkomstig zijn uit de astrocyten noemt men astrocytomen, degene die groeien uit de oligodendrocyten heten oligodendrogliomen. Er zijn ook mengvormen, die ook wel oligoastrocytomen worden genoemd. Daarnaast is er nog een zeer zeldzame vorm van glioom die ependymoom genoemd wordt.
Gliomen worden ingedeeld in vier graderingen. Dit gebeurt op grond van eigenschappen die de patholoog-anatoom met behulp van de microscoop ziet.
De volgende graderingen komen voor:
- Graad 1. Bij deze gradering komen vrijwel geen celdelingen voor, zodat het mogelijk is dat deze hersentumor niet of nauwelijks groeit. Deze gradering is zeer zeldzaam, en sommige vormen hiervan kunnen beschouwd worden als goedaardig.
- Graad 2. Bij deze gradering is sprake van een iets verhoogde celdeling, waarbij de tumor langzaam groeit. De kankercellen bevinden zich te midden van normaal functionerend hersenweefsel. Deze vorm wordt ook wel ‘laaggradig’ glioom genoemd, hetgeen niet verward moet worden met ‘goedaardig’.
- Graad 3. Bij deze gradering is sprake van verhoogde celdeling en betrokkenheid van de bloedvaten, waardoor deze tumor sneller groeit dan graad 2. Ook kan het zijn dat er een onrustig groeiend gebied van graad 3 zich te midden van een rustiger groeiend geheel bevindt.
- Graad 4. Bij deze gradering is er sprake van sterk verhoogde celdeling, betrokkenheid van bloedvaten en weefselverval. Deze tumoren komen het vaakst voor.
De bovengenoemde gradering zegt niet altijd alles over het biologisch gedrag van een tumor. Dit hangt van meer factoren af dan het microscopisch beeld. In toenemende mate blijken bepaalde veranderingen in het erfelijk materiaal (DNA) van de tumor, zoals een co-deletie van chromosoom 1p en chromosoom 19q, hiervoor voorspellend te zijn. Gliomen kunnen in hogere graderingen over gaan. Graad 2 glioom kan terugkeren als graad 3 glioom. Graad 3 glioom kan terugkeren als graad 4 glioom. Gliomen zaaien zich niet uit naar andere organen of lichaamsdelen, maar keren vrijwel altijd terug nabij het oorspronkelijke tumorgebied. Een glioom van graad 2, 3 of 4 moeten we om die reden beschouwen als een ongeneeslijke ziekte, waarbij de behandelingen gericht zijn op het afremmen van de groei.
Symptomen of verschijnselen
De verschijnselen van een hersentumor kunnen veroorzaakt worden door drukverhoging in het hoofd ten gevolge van de groeisnelheid van de tumor, maar ook door ingroei in delen van de hersenen die nodig zijn voor specifieke functies, of door irritatie van de hersenschors waardoor epileptische aanvallen kunnen ontstaan. Een hersentumor kan een zekere tijd bestaan zonder verschijnselen. Voorbeelden van verschijnselen van drukverhoging in het hoofd zijn hoofdpijn, misselijkheid, braken, toegenomen slaperigheid of verwardheid. Voorbeelden van verschijnselen ten gevolge van specifieke functiestoornis zijn zwakte of verlamming van ledematen, taalproblemen, aandachtsproblemen, gedragsverandering. (zie figuur 1). In zeldzame gevallen o
Aanvullend onderzoek
Niet iedere hoofdpijn is het gevolg van een hersentumor. Een hersentumor is slechts zeer zelden de oorzaak van de hoofdpijn. Kenmerkend voor een hersentumor is een nieuwe ongebruikelijke hoofdpijn of ochtendmisselijkheid of –braken, zeker als dit gepaard gaat met neurologische functiestoornissen. Dan vindt beeldvormend onderzoek van de hersenen plaats, zoals een CT- of MRI-scan.