Polikliniek onverklaarde klachten

Wel klachten, maar geen medische oorzaak gevonden? Op de polikliniek onverklaarde klachten kijken we samen naar nieuwe manieren om de klachten te verlichten.

Wat zijn onverklaarde klachten

Voor veel lichamelijke klachten wordt door de dokter wel een oorzaak gevonden in de vorm van een bekende lichamelijke ziekte. Dat is echter niet altijd het geval. Als artsen na passend onderzoek geen lichamelijke aandoening kunnen vaststellen die de klachten voldoende verklaart spreken we van "onverklaarde lichamelijke klachten", of kortweg "onverklaarde klachten". Het feit dat er geen medische oorzaak voor de klachten wordt gevonden wil niet zeggen dat de klachten niet ernstig kunnen zijn. Soms zijn onverklaarde lichamelijke klachten zeer invaliderend en ontwrichtend voor het dagelijkse leven. Ook gaat het niet om simulatie of aanstellerij; het zijn klachten die door degene die er last van heeft echt gemerkt en gevoeld worden. 

Omdat mensen deze klachten zo duidelijk ervaren kunnen ze soms niet accepteren dat er geen lichamelijke aandoening als oorzaak voor de klachten wordt gevonden. Het is moeilijk voorstelbaar dat je lichamelijke klachten kunt hebben die niet door een lichamelijke ziekte worden veroorzaakt. Toch komen onverklaarde klachten juist veel voor. Zo kennen we bijvoorbeeld onverklaarde pijnklachten, onverklaarde moeheid en onverklaarde klachten van het maag-darmkanaal. Ook onverklaarde verlammingen of onwillekeurige bewegingen komen voor. Al deze klachten gaan vaak na korte of langere tijd vanzelf weer over, maar ze kunnen ook blijven aanhouden, soms jarenlang.

Wat valt er aan te doen

Omdat er geen medische oorzaak voor de klachten wordt gevonden zijn er doorgaans geen medische ingrepen of specifieke medicijnen die de klachten kunnen verhelpen. Toch valt er aan onverklaarde klachten veel te doen. Daarbij wordt onder andere gebruik gemaakt van de sterke samenhang tussen lichaam, hersenen en geest bij de mens. 

Soms zijn de klachten een lichamelijke reactie op stress of spanningen. Dan kan het helpen daaraan te werken. Maar vaak is een dergelijke oorzaak voor de klachten niet te vinden. Dan kan het helpen om de aandacht te richten op de vele negatieve gevolgen die door onverklaarde klachten kunnen ontstaan. Hierbij valt te denken aan slapeloosheid, conditieverlies, overmatige spierspanning, overbelasting en afgenomen lichamelijke en geestelijke belastbaarheid. Maar ook bijvoorbeeld aan chronisch piekeren, verlies van sociale contacten, en emotionele gevolgen zoals moedeloosheid, bezorgdheid en somberheid.

Al deze gevolgen kunnen in een negatieve spiraal de klachten in stand houden of nog onverdraaglijker maken. Het doorbreken van deze spiraal door een gerichte behandeling kan de klachten op den duur verlichten en hun invloed op het dagelijkse leven verminderen.

Waarom bij de afdeling psychiatrie

Het wekt bij patiënten met onverklaarde lichamelijke klachten nogal eens verbazing dat de Polikliniek onverklaarde klachten is ondergebracht bij de afdeling Ziekenhuispsychiatrie van VUmc. Bij sommigen roept dat zelfs tegenzin op: "ik hoor daar niet thuis", of "ze denken zeker dat het tussen mijn oren zit". Deze mensen zijn bezorgd dat een polikliniek met een psychiatrische achtergrond de lichamelijke aard van hun klachten niet serieus zal nemen.  

Deze reacties zijn begrijpelijk maar niet terecht. Patiënten met ernstige en langdurige onverklaarde lichamelijke klachten hebben een ongemakkelijke positie in de hedendaagse geneeskunde. De klachten zijn lichamelijk, maar huisartsen en de meeste medische specialisten hebben de patiënt qua behandeling weinig tot niets te bieden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt nu de laatste jaren dat deze klachten vaak te maken hebben met een verstoring in de ingewikkelde wisselwerking tussen ons lichaam, onze hersenen en onze geest. Met deze kennis zijn vanuit de psychiatrie effectieve behandelingen voor deze klachten ontwikkeld. De psychiatrie heeft dus een breder werkterrein dan veel mensen denken.

De lichamelijke klachten zijn in deze behandelingen steeds het uitgangspunt. De behandeling kan verschillende doelen hebben, zoals verlichting of genezing van de klachten, beter dagelijks functioneren, een nieuw en bevredigend evenwicht in het leven en een betere levenskwaliteit. 

Met welke klachten kunt u terecht

U kunt met alle onverklaarde lichamelijke klachten op de polikliniek terecht. Wel dient in principe vooraf uw verwijzer samen met u te hebben vastgesteld dat een lichamelijke ziekte als oorzaak voor de klachten voldoende is uitgesloten. Zonodig kunnen de polikliniek en uw verwijzer hierover nader met elkaar overleggen. 

Een andere voorwaarde voor aanmelding is dat de klachten hebben geleid tot duidelijke hinder en beperkingen in uw doen en laten. 

Tenslotte moet duidelijk zijn dat de klachten niet zijn te verhelpen met eenvoudige adviezen en leefregels of een kortdurende begeleiding door uw huisarts of door de verwijzer als deze niet uw huisarts is.