Conclusie uitgebreide literatuurstudie: Verschillende mechanismen voor hersenkrimp bij MS

In het begin van de ziekte MS wordt afbraak van hersenweefsel (hersenkrimp) in de grijze stof van de hersenen veroorzaakt door ontstekingen in de witte stof van de hersenen. Later in de ziekte lijken deze twee processen onafhankelijk van elkaar plaats te vinden. Het behandelen van hersenkrimp zou daarom verschillend moeten zijn in vroege en late stadia van de ziekte MS. Dit is de conclusie van Ingrid Anne Lie en collega’s na het bestuderen van de literatuur hierover. Hun conclusies staan beschreven in een overzichtsartikel in het gerenommeerde blad Neurology dat onlangs is gepubliceerd.

MS werd eerst gezien als een ontstekingsziekte van de witte stof van de hersenen. De witte stof is het gebied waar de zenuwuitlopers lopen. De afgelopen jaren is er steeds meer bewijs gekomen dat er ook schade is in de grijze stof van de hersenen. Dit zijn de gebieden waar de zenuwcellen zelf liggen. In de grijze stof is er sprake van afbraak van hersenweefsel, wat leidt tot hersenkrimp. Het is nog onduidelijk hoe de ontstekingen in de witte stof en krimp van de grijze stof gerelateerd zijn. Hier wordt daarom heel veel onderzoek naar gedaan. Om een overzicht te krijgen van wat er allemaal ontdekt is, hebben Ingrid Anne Lie en collega’s alle relevante wetenschappelijke publicaties van de afgelopen vijfentwintig jaar doorgenomen. Hieruit zijn een aantal nieuwe inzichten gekomen.

MS-vormen
MS begint bij de meeste mensen (85%) met een relapsing-remitting vorm. Hierbij wisselen periodes met klachten (schubs) zich af met periodes van relatief weinig tot geen klachten. Bij een deel van de mensen ontwikkelt MS zich tot een progressief verlopende vorm. Bij deze vorm vinden geen schubs meer plaats, maar nemen de klachten over de tijd geleidelijk toe. De overgang van relapsing-remitting naar deze secundair-progressieve vorm komt soms al na enkele jaren, soms pas na tientallen jaren en soms helemaal niet.

Twee mechanismen
De schubs bij relapsing-remitting MS worden over het algemeen veroorzaakt door ontstekingen in de hersenen of het ruggenmerg. Lie en collega’s vonden dat bij mensen met relapsing-remitting MS de afbraak van grijze stof meestal het gevolg is van ontstekingen in de witte stof. Daarnaast vonden ze dat bij mensen met progressieve MS de ontstekingen en hersenkrimp niet gerelateerd waren. Ze concluderen dat hersenkrimp in beide MS-vormen op een andere manier ontstaat en daarom op een andere manier bestreden zou moeten worden. Dit is de boodschap van Lie aan collega onderzoekers die nieuwe therapieën voor het voorkomen van hersenweefsel afbraak zoeken.

Origineel artikel
Relationship between white matter lesions and gray matter atrophy in multiple sclerosis: a systematic review
Ingrid Anne Lie et al, Neurology, 16 februari 2022

Ingrid Anne Lie is sinds 2018 bezig met haar promotieonderzoek aan de universiteit van Bergen, Noorwegen in de groep van professor L. Bø.. Ze doet sinds 2019 onderzoek bij het MS Centrum Amsterdam in de groep van dr.ir. H. Vrenken.