Drie ontstekingsmoleculen in het hersenvocht spelen belangrijke rol bij afweer tegen hersenvliesontsteking

Met behulp van een nieuw ontwikkeld moleculair model is de menselijke afweerreactie tegen tuberculeuze meningitis (hersenvliesontsteking als gevolg van tuberculose) beter te begrijpen en kan de ziekte eerder vastgesteld worden. Kinderarts Douwe Visser onderzocht de onderliggende cellulaire en moleculaire mechanismen die optreden wanneer het menselijke afweersysteem in werking komt tegen tuberculeuze meningitis bij kinderen. Met kennis over dit menselijk afweersysteem zou de bestaande behandeling , diagnostiek en preventie verbetert kunnen worden. Douwe Visser promoveert 11 december bij VUmc.

Het afweersysteem in actie tegen tuberculeuze meningitis
Na blootstelling kan besmetting met de Mycobacterium (M.) tuberculosis resulteren in actieve ziekte, latente ziekte (slapend)  of opruiming  van de bacterie, waarbij steeds het menselijk afweersysteem een belangrijke rol speelt. Hoewel het al bekend was dat het afweersysteem een belangrijke rol speelt bij het ziektebeeld van tuberculose, waren de onderliggende cellulaire en moleculaire mechanismen minder goed onderzocht. In zijn promotieonderzoek beschrijft Visser een veelbelovend model waarmee de afweerreactie tegen tuberculeuze meningitis beter begrepen kan worden. Het model laat zien dat 3 ontstekingsmoleculen in het hersenvocht een belangrijke rol spelen: interleukine-13, vascular endothelial growth factor en cathelicidin LL-37. Deze kennis kan helpen om de bestaande behandeling te verbeteren. 

Een succesvolle menselijke afweerreactie op een binnendringend micro-organisme vereist precieze coördinatie van de componenten van het menselijk afweersystem. Door een beter begrip van de afweerreactie tegen tuberculose hoopt Visser bestaande behandeling tegen tuberculose te kunnen verbeteren. 

Tuberculose onder immigranten en vitamine D
Naast de eerder genoemde moleculen speelt vitamine D een duidelijke rol in het ziekteproces van tuberculose. Patiënten met latente tuberculose hebben een groter risico op activatie van de ziekte als ze een tekort aan vitamine-D hebben. Dit is de reden dat immigranten in Nederland  een verhoogd risico hebben op ziekte activatie. In de mens wordt vitamine D namelijk geproduceerd door fotosynthese in de huid onder invloed van ultraviolette straling. Mensen met een donkere huidskleur produceren minder vitamine D, wat voornamelijk in de wintermaanden tot een tekort kan leiden. 

Tuberculose in Zuid-Afrika
In Zuid-Afrika waar Visser zijn onderzoek uitvoerde naar tuberculeuze meningitis (hersenvliesontsteking als gevolg van tuberculose) is het de meest voorkomende vorm van hersenvliesontsteking bij kinderen. Ongeveer  1% van alle patiënten met tuberculose ontwikkelt tuberculeuze meningitis. 10% van de kinderen met tuberculeuze meningitis overlijdt eraan en 30% van de kinderen houdt er ernstige handicaps aan over zoals verlamming van armen en benen, doofheid en blindheid. 

Promovendus:  D.H. Visser
Titel proefschrift:  Host immune response to tuberculous meningitis
Promotor:  prof.dr. A.M. van Furth
Copromotor:  dr. J.F. Schoeman

Bron: Promotie