Een nieuwe methodiek begint bij de eindgebruiker

Masterthesis "De driehoek tussen Onderzoek – Onderwijs - Praktijk – een brug tot een gedragen product."

Een nieuwe methodiek ontwikkelen is één ding, succesvolle implementatie is een tweede. Dat vraagt om draagvlak en bekendheid. Jojanneke van Staveren, opleider aan de Amstel Academie/ VUmc Academie, onderzocht in het kader van haar masteropleiding Leren en Innoveren, welke criteria hierbij een rol spelen en hoe je de link van onderzoek naar praktijk legt. Aan de hand van de ontwikkeling van CURA, een instrument voor verpleegkundigen bij de omgang met ethische dilemma’s in de palliatieve zorg, schreef zij hierover haar masterthesis "De driehoek tussen Onderzoek – Onderwijs - Praktijk – een brug tot een gedragen product."

Om maar direct met de deur in huis te vallen: ‘De belangrijkste succesfactor in de ontwikkelingsfase van CURA was het betrekken van de eindgebruiker’, zegt Jojanneke. ‘De onderzoekers van Metamedica (VUmc, onder leiding van S. Metselaar) kregen een vraag uit de praktijk voor een eenvoudig instrument om een ethisch dilemma te bespreken. Naast het moreel beraad, waarbij je vanuit verschillende perspectieven een casuïstiek tot in detail bespreekt.’

Testpanel praktijk

‘Om mee te denken over de ontwikkeling creëerden de onderzoekers ‘communities of practice’,’ gaat Jojanneke verder. ‘Hierin zaten vertegenwoordigers uit het onderwijs – waaronder ikzelf – en de praktijk. Vervolgens zetten zij, op mijn aanraden, mijn studenten van de Verpleegkundig Vervolgopleiding Oncologie in om de methodiek in de praktijk te testen. Zij vormden het optimale testpanel. Ze hebben én praktijkervaring én zijn bereid om te leren. Bovendien onderwijs je hen tegelijkertijd in het doen van onderzoek.’

Samenspel zorgt voor succes

De standaard ethiekopdracht binnen het curriculum van de opleiding werd vervangen door een les over CURA en de studenten testten de methodiek in de praktijk. Hun feedback werd vervolgens meegenomen bij het finetunen van de methodiek. Zo werd bijvoorbeeld het aantal stappen van acht naar vier gehalveerd. De onderzoekers van CURA zijn er volgens Jojanneke in geslaagd optimaal gebruik te maken van het samenspel tussen onderzoek, onderwijs en praktijk. Het resultaat is een product dat zowel aansluit bij de behoeftes van de eindgebruiker als dat draagvlak en bekendheid geniet. Dé factoren die zorgen voor een succesvolle implementatie.

Leidraad en aanbevelingen

De masterthesis van Jojanneke is een evaluatie van het CURA- proces en kan als leidraad dienen bij andere onderwijs- of praktijkvernieuwingen. Naast het benoemen van succesfactoren, doet zij aanbevelingen. Jojanneke: ‘Bijvoorbeeld over het informeren van de regio in de testfase. Toen we de studenten de praktijk instuurden kregen zij soms de reactie: ‘Hoezo nieuwe methodiek? We doen het toch altijd zo’.’ Ook het aangehaakt houden van betrokkenen is een aandachtspunt. ‘De terugkoppeling over aanpassingen die zijn gedaan en het uiteindelijke resultaat is belangrijk, blijkt uit mijn gesprekken met de studenten. Ook dit vergroot het uiteindelijk draagvlak.’