Hoe ontwerp je een krachtig kwaliteitsinstrument?
Prestatie-indicatoren worden gezien als belangrijke veroorzaker van bureaucratie en regeldruk in de zorg. Toch zijn zij ook een krachtig en gedragen instrument om kwaliteit van zorg te bevorderen. De Basisset van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), gericht op ziekenhuizen en particuliere klinieken, is hiervan een voorbeeld. Jaarlijks ontwerpt de IGJ in nauwe samenspraak met medische en verpleegkundige beroepsverenigingen (FMS, V&VN) en vertegenwoordigers van de ziekenhuizen (NVZ en NFU) een set indicatoren die niet alleen helpt om de kwaliteit van zorg te meten, maar die ook toename van kwaliteit uitlokt.
Onderzoek van Amsterdam Public Health research institute (Amsterdam UMC) in samenwerking met Erasmus School of Health Policy & Management en IQ healthcare laat zien dat de Basisset de afgelopen vijftien jaar is uitgegroeid tot een krachtig instrument voor kwaliteitsverbetering. De IGJ, beroepsverenigingen en ziekenhuisvertegenwoordigers slagen erin om indicatoren te ontwikkelen die aansluiten bij gesignaleerde risico’s in de zorg. De indicatoren sorteren snel effect, meestal al in het eerste jaar dat zij van kracht zijn. Het openbaar publiceren van de uitkomsten van de indicatoren en de media-aandacht die dit genereert versterken dit effect. De gezamenlijke inspanning die aan de basisset ten grondslag ligt, heeft als voordeel dat het draagvlak creëert bij artsen en verpleegkundigen en risico’s in de zorg bespreekbaar maakt. Een mogelijk nadeel van de co-creatie is dat het veel tijd kost om indicatoren te formuleren voor relevante problemen die moeilijk te verbeteren zijn.
Het onderzoek laat zien dat de totstandkoming van de basisset een zeer intensief proces is dat soms moeilijk te combineren is met de meer algemene taken en verantwoordelijkheden van betrokken partijen. Momenteel zoeken zij bovendien naar multidisciplinaire indicatoren, waarvoor nog meer voorbereiding nodig is. Hoewel dit past in de zorg die steeds meer multidisciplinair wordt uitgevoerd, geeft dit een risico dat indicatoren te algemeen worden en de kracht van de Basisset om concrete verbeteringen in gang te zetten vermindert.