Hoogleraar Gert Kwakkel van Amsterdam UMC krijgt prestigieuze Amerikaanse prijs

De Outstanding Neurorehabilitation Clinician-Scientist (ONCS) Award is gisteren uitgereikt aan prof. dr. Gert Kwakkel, hoogleraar Neurorevalidatie en verbonden aan Amsterdam UMC. De prijs is toegekend door de wetenschapscommissie van de American Society of Neurorehabilitation en is een erkenning van Kwakkels onderzoek naar mechanismen van neurologisch herstel in de hersenen in relatie tot terugkeer van functies en vaardigheden bij patiënten met een beroerte.

Kwakkel, naast hoogleraar ook hoofd onderzoek Niet aangeboren Hersenletsel van revalidatiecentrum Reade Amsterdam, heeft de prijs in San Diego, California in ontvangst genomen. Hij blij verrast met de ONCS Award: "Deze prijs gaat vrijwel altijd naar een Amerikaanse wetenschapper en zelden naar onderzoekers die hun leerstoel hebben buiten de Verenigde Staten. Ik zie het als een bekroning van mijn werk op gebied van de neurorevalidatie die mij, maar vooral ook mijn team toekomt."

Voorspellingsmodellen
Sinds halverwege jaren negentig richt prof. dr. Kwakkel zijn onderzoek vooral op herstel na een beroerte. Een beroerte kan een hersenbloeding of een herseninfarct betreffen, waarbij de laatste verreweg het meeste voorkomt. Kwakkel toonde aan dat intensief revalideren na een beroerte terugkeer naar zelfstandigheid versnelt. Hij ontwikkelt daarnaast voorspellingsmodellen over de terugkeer van arm-hand vaardigheden, loopvaardigheid en zelfstandig functioneren na een beroerte. Kwakkel was betrokken bij de huidige behandelrichtlijnen rondom beroerte zoals de richtlijn herseninfarct en hersenhersenbloeding en bij verschillende internationale consensusafspraken rondom beroerte.

Kwakkel begon zijn carrière als fysiotherapeut op de afdeling neurologie in de toenmalige Valeriuskliniek. "Begin jaren negentig startte ik, naast mijn werk als fysiotherapeut op de afdeling neurologie, met mijn studie bewegingswetenschappen. Het soms vroegtijdige en spectaculaire herstel bij patiënten met een beroerte vond ik fascinerend. Het herstel van verschillende patiënten met dezelfde behandeling liep echter zeer uiteen. Waarom gaat de ene patiënt zo snel vooruit en blijft de ander zo achter in het herstel? Welke invloed heeft revalidatie hierop? Kunnen wij het beloop door regelmatig te oefenen, robots of andere vormen van neurorevalidatie gunstig beïnvloeden? Kunnen wij op basis van goed klinisch onderzoek de te verwachten vooruitgang ook vroegtijdig voorspellen? Zijn de hersenen in staat om functies die al dan niet tijdelijk zijn uitgevallen over te nemen of leren de hersenen er beter mee om te gaan? Allemaal vragen waarop ik met hulp van wetenschappelijk onderzoek antwoorden wilde vinden", aldus Kwakkel.

Wisselstoring
Vast staat dat de eerste drie maanden na een beroerte het belangrijkst zijn. In deze fase zijn de hersenen als het ware in een shock en zijn er meer hersenfuncties uitgevallen dan er permanent beschadigd zijn. Deze shockfase beperkt zicht niet alleen tot het beschadigde hersengebied zelf. Ook hersengebieden die anatomisch verbonden zijn met de plek die is geraakt door de beroerte doen mee. Het is te vergelijken met de Nederlandse Spoorwegen. Als ergens een lokale wisselstoring is, dan kan het hele spoornetwerk er last van hebben. 
 
"Om te begrijpen hoe de hersenen met een acute verstoring in de doorbloeding omgaan, is eenmalig onderzoek van patiënten op een arbitrair tijdstip na een beroerte niet zinvol", aldus Kwakkel, "veel slimmer is om de neurologische veranderingen systematisch en nauwkeurig in de tijd te volgen en te meten. Juist die herhaling van metingen maakt ons onderzoek uniek. Wij richten ons daarbij niet alleen op de veranderingen in kwaliteit van het bewegen, maar proberen dit over de tijd te koppelen aan veranderingen die gemeten worden in hersenactiviteit."

Hersenmeetbus
Het soms wekelijkse onderzoek kan echter behoorlijk belastend zijn voor de patiënt. Kwakkel: "Dankzij een laureaat van de Europese Commissie heeft Amsterdam UMC in 2014 samen met de Technische Universiteit Delft een hersenmeetbus gebouwd waarin we op gezette tijden naar patiënten toe gaan, zodat het belangrijke onderzoek voor de patiënt veel minder gedoe oplevert. Onze ervaring is dat door het veelal wekelijks meten van de patiënt het contact met onderzoekers hecht is en patiënten zelf hun vooruitgang zien. En dat werkt als stimulans om door te gaan met oefenen."

Jaarlijks krijgen ongeveer 42.000 Nederlanders voor de eerste keer een beroerte, waarvan ongeveer twintig procent overlijdt binnen een jaar nadat ze voor het eerst zijn opgenomen in het ziekenhuis. In 2017 kregen naar schatting 478.000 mensen een beroerte, waarbij mensen met een zogeheten TIA zijn meegenomen in de telling.

Beroerte de belangrijkste oorzaak van invaliditeit. Kwakkel: "Het herstel na een beroerte is ongewis en dat maakt het voorspellen van de uitkomst belangrijk. Niet alleen voor de patiënt maar juist ook voor het bepalen van het zorgtraject (naar huis met of zonder hulp, revalidatiecentrum of verpleeghuis) waar de patiënt het meest bij gebaat is. De samenwerking binnen de revalidatiezorg kan ook beter worden geregeld als de uitkomst beter kan worden ingeschat en daarmee wie het meest baat heeft bij welke therapie. Dat maakt ons onderzoek waardevol."

Meer info:
Over de OUTSTANDING NEUROREHABILITATION CLINICIAN-SCIENTIST AWARD

Filmpje De hersenmeetbus komt naar de patiënt toe

Bericht hersenmeetbus