MS-onderzoek onthult nieuwe inzichten in hersenschade
Carla Rodriguez-Mogeda en Ismail Koubiyr combineerden in hun onderzoek MRI-scans met microscopisch onderzoek van hersenweefsel van mensen met MS. Ze toonden aan dat de thalamus - een cruciaal hersencentrum voor informatieverwerking en cognitie - op een andere manier wordt aangetast dan tot nu toe werd gedacht. De resultaten zijn gepubliceerd in het blad Acta Neuropathology.
Het onderzoek wijst uit dat de thalamus een van de eerste en meest aangetaste hersengebieden is bij MS. De thalamus is een hersenkern, een stukje grijze stof, die zowel in de linker als rechter hersenhelft ligt. De thalamus bepaalt welke informatie vanuit je zintuigen doorgegeven moet worden aan je hersenschors en andersom, en heeft daarmee een heel belangrijke functie. "We ontdekten dat het krimpen van de thalamus vooral wordt veroorzaakt door twee factoren: veranderingen in microglia, de immuuncellen van de hersenen, én het verbreken van verbindingen tussen de thalamus en de rest van het hersennetwerk," legt Carla uit.
Opvallend was dat de schade het ergste was in delen van de thalamus die dicht bij het hersenvocht liggen. Dit wijst op een mogelijk schadelijke invloed vanuit het hersenvocht. Dit wordt in een vervolgonderzoek verder bestudeerd.
Unieke onderzoeksmethode
Voor dit onderzoek gebruikten Carla en Ismail een innovatieve aanpak. Ze combineerden MRI-scans van de hersenen van overleden mensen met MS met gedetailleerde microscopische analyse van diezelfde hersenweefsels. "Deze methode stelde ons in staat om voor het eerst direct verband te leggen tussen zichtbare veranderingen op hersenscans en de werkelijke cellulaire veranderingen in het weefsel," aldus Ismail. Het is de eerste studie die deze directe koppeling maakt tussen MRI- en microscopisch beeld van de weefselmonsters van de thalamus.
Belangrijke bevindingen
Het onderzoek toont aan dat het krimpen van de thalamus minder te maken heeft met lokaal verlies van myeline (de isolatielaag rond zenuwvezels) dan verwacht. In plaats daarvan speelt een combinatie van immuun veranderingen en verstoorde hersenverbindingen de hoofdrol.
De resultaten suggereren dat de afbraak van hersenweefsel (atrofie) in de thalamus kan optreden onafhankelijk van de typische MS-laesies en mogelijk het gevolg is van een "tweetraps proces" waarbij zowel activatie van microglia als verstoorde hersenconnectiviteit een rol spelen.
Wat betekent dit voor mensen met MS?
Deze bevindingen hebben belangrijke implicaties voor mensen met MS. Omdat de thalamus zo belangrijk is bij hersenfuncties en de progressie van de ziekte, kan het krimpen ervan dienen als een gevoelige marker om ziekteprogressie te volgen. De inzichten van deze studie bewijzen dat ontstekingsremming alleen niet voldoende is om ziekteprogressie te stoppen. Voor een goede behandelstrategie moet ook het beschermen van neuronen en het herstellen van hersenverbindingen mogelijk zijn.
Originele publicatie
Thalamic atrophy in multiple sclerosis is associated with tract disconnection and altered microglia.
Carla Rodriguez-Mogeda et al.
Acta Neuropathol. 2025 May 28;149(1):52.
Deze studie werd gefinancierd door Stichting MS Research (programmasubsidies 18-358fMS en 22-358gMS) en de Nederlandse gezondheidsonderzoekorganisatie ZonMW (Vidi-subsidie projectnummer 09150172010056).