Onderzoek naar denkvermogen bij MS over 10 jaar

In een recent gepubliceerd onderzoek in het vooraanstaande tijdschrift Neurology werden mensen met MS tien jaar gevolgd. Eva Krijnen en collega’s wilden weten hoe het denkvermogen (cognitie) en schade aan de hersenen veranderden over de tijd. Ze vonden een relatie tussen achteruitgang in specifieke cognitieve functies en schade aan de hersenschors bij mensen met MS. Het onderzoek brengt wetenschappers een stap dichterbij het vroegtijdig herkennen van achteruitgang in denkvermogen – en daarmee bij een snellere start van behandeling.

Bij MS hebben mensen vaak problemen met denken en geheugen. Tot nu toe is onbekend wanneer deze problemen starten, hoe erg ze dan zijn en wat de oorzaak is. In het onderzoek van Krijnen en collega’s werden 223 mensen met MS en 62 gezonde controles gevolgd. Alle deelnemers voltooiden de 5-jaars follow-up, terwijl 94 MS-patiënten en 37 gezonde controles de volledige 10-jaars follow-up voltooiden. Deze laatsten kregen drie keer een MRI-scan van hun hersenen en deden testen om het denkvermogen (cognitie) te meten.

Cognitieve problemen bij MS in kaart gebracht
Uit het onderzoek bleek dat mensen met MS in het begin vooral moeite hadden met het verwerken van informatie en dingen kort onthouden tijdens een taak (het werkgeheugen). Deze problemen hingen samen met ontsteking (laesies) in de witte stof, het binnenste deel van de hersenen.

In de loop van tien jaar gingen vooral de aandacht, het geheugen, en het vermogen om te plannen en problemen op te lossen achteruit. De mate van deze achteruitgang had juist te maken met de hoeveelheid vroegtijdige laesies in de buitenste laag van de hersenen, de hersenschors.

Opeenstapeling van hersenschade
Een belangrijke bevinding was dat naarmate de ziekte vorderde, een aanzienlijk aantal nieuwe laesies in de hersenschors ontstond. Deze nieuwe laesies in de hersenschors leidden tot verdere verslechtering van denkfuncties die bij de start van de studie nog niet aangetast waren. Het onderzoek laat zien dat toenemende schade in de buitenste laag van de hersenen zorgt voor steeds meer problemen met verschillende denkvaardigheden bij mensen met MS.

Betekenis voor MS
Het onderzoek brengt wetenschappers dichterbij het voorspellen van het denkvermogen op langere termijn. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van vroegtijdige therapie of behandeling, gericht op specifieke schade in de hersenen, met als doel cognitieve achteruitgang te voorkomen of te remmen. Het onderzoeksteam richt zich nu op vervolgvragen: welke soorten patronen van laesies in de hersenschors zorgen voor achteruitgang in specifieke denkfuncties?

Origineel artikel
Evolution of Cortical Lesions and Function-Specific Cognitive Decline in People With Multiple Sclerosis
Eva Krijnen etal. Neurology juni 2025

Het onderzoek is mogelijk gemaakt door een NWO Vidi-beurs aan Menno Schoonheim (no. 09150172010056).