Onderzoekssubsidies voor vroeg herkennen van hart- en vaatziekten

Onderzoekers van VUmc en AMC gaan met enkele andere partners onderzoek doen naar het eerder herkennen van hart- en vaatziekten. Technologiestichting STW en de Hartstichting investeren ruim 4,5 miljoen euro in een gezamenlijk onderzoeksprogramma. Dankzij deze investering kunnen nu vijf onderzoeksprojecten van start. De onderzoeken richten zich op het herkennen van hartverstijving (onderzoekers Jolanda van der Velden, Walter Paulus en Loek van Heerbeek van VUmc), verbeterde MRI- en CT-analyses voor hart- en vaataandoeningen (Mat Daemen, Gustav Strijkers en Matthijs Boekholdt van AMC), het opsporen van bloedstolsels (Henk Marquering van AMC), en een techniek die de aanleg van mensen voor atriumfibrilleren meet (Bianca Brundel van VUmc).

Hart- en vaatziekten behoren tot de belangrijkste doodsoorzaken in ons land. Elke dag sterven er in Nederland meer dan honderd mensen aan. Hart- en vaatziekten slaan vaak onverwacht toe, zonder duidelijke signalen vooraf. STW, de Hartstichting, Topsector Life Sciences & Health en het bedrijfsleven investeren nu in vijf onderzoeksprojecten die moeten ophelderen hoe dergelijke signalen toch te herkennen zijn. Dat moet leiden tot nieuwe technologieën waarmee artsen hart- en vaatziekten in een vroeger stadium kunnen opsporen en behandelen. Patiënten kunnen daardoor een behandeling krijgen die hun leven redt of voorkomt dat ze steeds zieker worden.

Door de betrokkenheid van het bedrijfsleven komen praktische toepassingen van resultaten uit het onderzoek dichterbij. Hierdoor kunnen patiënten sneller van deze technologie profiteren. Diverse patiëntenverenigingen hebben ook hun steun uitgesproken voor het programma.

De samenwerking tussen STW en de Hartstichting is vormgegeven in een zogeheten Partnership-programma. Het uitgangspunt van Partnershipprogramma's is een onderzoeksvraag vanuit bedrijven of gezondheidsfondsen, waarvoor wetenschappers aan Nederlandse universiteiten een onderzoeksvoorstel kunnen indienen. 

Overzicht van onderzoeksprojecten

Atrial Fibrillation FIngerPrinting: Spotting bio-electrical markers to early recognize atrial fibrillation by the use of a bottom-up approach (AFFIP)

Hoofdaanvrager: dr. N.M.S. de Groot, Erasmus MC

Deelnemers: Erasmus MC, VUmc, TU Delft en drie (industriële) partners

Atriumfibrilleren (AF) is een progressieve ziekte die ernstige complicaties zoals een beroerte of hartfalen kan veroorzaken. Het ontbreekt echter aan diagnostische testen om AF in een vroeg stadium te herkennen. Het onderzoeksteam vermoedt dat zowel het ontstaan als de verergering van AF ontstaat wanneer de eiwit-huishouding in de hartboezems is ontspoord. Door die ontsporing raakt de elektrische geleiding verstoord. De onderzoekers gaan een methode ontwikkelen om de mate van elektrische verstoring te meten en de gevoeligheid voor het ontwikkelen van AF en de verergering daarvan. Uiteindelijk is met die informatie een behandeling op maat te maken.
Vanuit VUmc is Bianca Brundel hierbij betrokken.

Brain@risk: Early detection and quantification of cerebrovascular disease

Hoofdaanvrager: prof.dr. M.J. Hendrikse, UMC Utrecht

Deelnemers: UMC Utrecht, LUMC, AMC en zes (industriële) partners

In het project brain@risk ontwikkelen wetenschappers nieuwe methoden om uit MRI- en CT-scans veel meer informatie te verkrijgen over de gezondheid van de vaten die de hersenen van bloed voorzien. Door beschadigingen van de hersenvaten sneller te ontdekken, is het mogelijk om ernstige herseninfarcten te voorkomen en patiënten in een vroeg stadium een gerichte behandeling aan te bieden. Het onderzoeksteam van brain@risk verwacht dat de standaardbeoordeling van de hersenen op scans uiteindelijk is uit te breiden met de nieuwe technieken die ze ontwikkelen.
Vanuit het AMC is Mat Daemen betrokken. 

Comprehensive, High definition Accelerated Non-invasive Cardiac MRI for Early diagnosis of patients with symptomatic heart disease (CHANCE)

Hoofdaanvrager: prof.dr. T. Leiner, UMC Utrecht

Deelnemers: UMC Utrecht, AMC, LUMC en vijf (industriële) partners

Bij de meest voorkomende vorm van hartfalen ontspant de hartspier zich niet goed tijdens de rustfase van de hartslag. Deze vorm wordt ook wel diastolisch hartfalen genoemd, en treft met name vrouwen. Vroegtijdige behandeling kan het hartfalen vertragen of mogelijk zelfs voorkomen. MRI-scans kunnen daarbij uitkomst bieden. Nadelen van MRI zijn echter de lange duur en daarmee kosten van het onderzoek, en het feit dat de patiënt een injectie met een contrastmiddel moet krijgen. In dit project bouwt het onderzoeksteam een nieuwe MRI-antenne om veel sneller beelden van het hart op te nemen. Daarnaast zal het team nieuwe MRI-methoden ontwikkelen waarmee artsen zonder contrastinjectie het hart kunnen onderzoeken. Zo wordt het mogelijk om de voorstadia van diastolisch hartfalen eerder te herkennen.
Vanuit AMC zijn Gustav Strijkers en Matthijs Boekholdt hierbij betrokken.

Early detection of thromboembolic sources and small volume stroke with spectral CT (ENCLOSE)

Hoofdaanvrager: dr.ir. H.W.A.M. de Jong, UMC Utrecht

Deelnemers: UMC Utrecht, AMC en drie (industriële) partners

Herseninfarcten ontstaan meestal door afsluitingen in één van de kleinere slagaderen in de hersenen die moeilijk zijn op te sporen. De afsluitingen kunnen ontstaan als losgeraakte stukjes slagaderverkalking of stolsels uit het hart uit de halsslagaders doorschieten naar de hersenen. Toch brengen artsen het hart niet standaard in beeld tijdens het acute stadium. In dit project bestuderen de onderzoekers of een nieuwe CT-techniek bloedstolsels eerder en beter kan opsporen en of kleine infarcten beter te herkennen zijn in het acute stadium. Met deze informatie proberen ze te voorspellen wie een verhoogd risico heeft op een tweede infarct. 
Vanuit AMC is Henk Marquering hierbij betrokken.

Early Finding of diastolic heart Failure by EchoCardiographic Tissue Stiffness measurements (EFFECTS)

Hoofdaanvrager: Prof.dr.ir. N. de Jong, Erasmus MC

Deelnemers: Erasmus MC, VUmc, TU Delft en twee (industriële) partners
De oorzaak van veel soorten hartfalen, met name aan de linkerhartkamer, schuilt in een toenemende verstijving van het hart. Door dit vroegtijdig op te sporen, is hartfalen veel beter te behandelen. Het onderzoeksteam gaat een systeem ontwikkelen dat de verstijving van het hart meet door  te kijken naar de reactie van de hartwand op natuurlijke golven die elders in het lichaam ontstaan. De snelheid waarmee die zogeheten S-golven zich voortbewegen, is een maat voor de stijfheid van het hart.

Vanuit VUmc zijn Jolanda van der Velden, Walter Paulus en Loek van Heerbeek hierbij betrokken. 

bron: Origineel