Promotie Cathrin Hansen: hoe praten hersencellen met elkaar
Op maandag 20 oktober promoveert Cathrin Hansen aan Amsterdam UMC. Zij deed onderzoek naar wat er precies misgaat in de hersenen bij mensen met multiple sclerose (MS). Haar bevindingen geven nieuwe inzichten en bieden hoop op betere behandelingen in de toekomst.
Bescherming van de hersenen: dam en opruimer
stoffen en cellen. Microglia zijn de afweercellen van de hersenen. Zij kunnen schadelijke stoffen en cellen in de hersenen herkennen en opruimen. Bij MS werken ‘de dam’ en ‘de opruimer’ niet goed samen, waardoor er ontstekingen en schade aan de hersenen ontstaan. Hansen onderzocht zowel de cellen van de bloed-hersenbarrière als de microglia en keek hoe ze met elkaar praten en samenwerkten. Daarbij concentreerde ze zich op eiwitten die op de cellen tot expressie komen en op stoffen die deze cellen uitscheiden om zo het onderliggende werkingsmechanisme in kaart te brengen.
Communicatie tussen dam en opruimer
Hansen vond dat het eiwit TRPV4 veel meer voorkomt op de bloed-hersenbarrière bij mensen met MS, dan bij gezonde controles. Toen zij dit eiwit in kweekbakjes blokkeerde, konden er minder afweercellen de barrière passeren. Ook zag Hansen dat het eiwit Mfsd2a en de stof waar het mee samenwerkt (een omega-3 vetzuur), vaker aanwezig zijn bij MS. Beide eiwitten (TRPV4 en Mfsd2a) zouden goede targets kunnen zijn voor nieuwe behandelingen om het binnendringen van afweercellen in de hersenen tegen te gaan, om zo ontstekingen te voorkomen.
In de microglia van mensen met MS vond Hansen meer van de eiwitten CMKLR1 en EP2. Deze eiwitten spelen een rol bij ontstekingen en soms ook bij herstel van schade. Vervolgonderzoek is gaande om dit beter in kaart te brengen.
Opvallend was dat veel van de stoffen die microglia cellen gebruiken, door de cellen van de bloed-hersenbarrière worden aangemaakt en andersom. Dit betekent dat de bloed-hersenbarrière en microglia op verschillende manieren met elkaar communiceren.
Internationale samenwerking en moderne technieken Hansen behaalde haar resultaten door samen te werken met onderzoekers uit binnen- en buitenland. Haar project maakt onderdeel uit van een groot project waarbinnen veertien onderzoeksinstituten in Europa samenwerken. Hansen is vanuit Duitsland naar Amsterdam gekomen voor haar promotieonderzoek. Ze gebruikte geavanceerde technieken, zoals beeldvorming en celkweek om de processen in de hersenen goed te kunnen bestuderen. De resultaten van Hansens onderzoek zijn belangrijk voor vervolgonderzoek. Door beter te begrijpen hoe de bloed-hersenbarrière en microglia met elkaar communiceren, kunnen wetenschappers zoeken naar nieuwe behandelingen die zich richten op deze samenwerking, bijvoorbeeld door de communicatie te sturen in een bepaalde richting. Sommige van de stoffen die Hansen heeft gevonden, worden nu al onderzocht in andere studies naar ontstekingen. Haar werk voegt daar waardevolle kennis aan toe en kan helpen om in de toekomst effectievere medicijnen te ontwikkelen.
Nieuwe hoop voor de toekomst Voor mensen met MS betekent dit onderzoek dat er nieuwe hoop is op betere behandelingen. Hansen laat zien dat er steeds meer bekend wordt over de ingewikkelde processen in de hersenen bij MS. Elk nieuw inzicht brengt de wetenschap dichter bij het vinden van oplossingen voor deze ziekte.
Het onderzoek van Hansen werd mogelijk gemaakt door European Marie Skłodowska-Curie consortium ENTRAIN.
Bekijk het proefschrift
Converging Routes: Cellular interactions at the blood-brain barrier in neuroinflammation - Vrije Universiteit Amsterdam