Promotie: Voorspellen van hersenkrimp en roken verergert MS
SAMENWERKING UNIVERSITEIT NOORWEGEN
Ingrid Anne Lie heeft tijdens haar promotieonderzoek aan de universiteit van Bergen, Noorwegen twee jaar bij het MS Centrum Amsterdam gewerkt. Ze vond met data van een grote Noorse studie dat de biomarker NfL de mate van atrofie op lange termijn kan voorspellen en een marker is voor de ernst van een schub. Daarnaast heeft ze gevonden dat roken het beloop van MS verergert. Het ligt dus voor de hand dat mensen met MS nog beter geholpen moeten worden om te stoppen met roken. Lie promoveert op 10 februari aan de universiteit van Bergen, Noorwegen.
Het onderzoek OFAMS was een Noorse studie naar het effect van Omega-3 vetzuren bij MS. Deze behandeling bleek geen effect te hebben, daarom kreeg uiteindelijk iedereen interferon-bèta.
Tijdens het onderzoek zijn klinische data en MRI-beelden verzameld. Het onderzoek duurde twee jaar en tien jaar na de studie is het overgrote deel van de deelnemers nog een keer teruggekomen voor een follow-up. Deze data is door Lie gebruikt in haar promotieonderzoek.
Oude MRI-scans
Ingrid Anne Lie heeft de MRI-beelden van de 10-jaars follow-up bezoek geanalyseerd en vervolgens gerelateerd aan de klinische data uit de OFAMS-studie. De analyses van de MRI-beelden zijn uitgevoerd in Amsterdam UMC binnen de groep van dr. ir. Hugo Vrenken. Hiervoor heeft Lie eerst onderzocht of het mogelijk is om met oude MRI-beelden uit Noorwegen metingen aan hersenkrimp (atrofie) van de grijze stof te doen. Dit bleek mogelijk en is in een validatiestudie bevestigd. Dit biedt mogelijkheden om met meer MRI-beelden van oude studies onderzoek te gaan doen.
Voorspellend
De MRI-beelden uit Noorwegen is Lie vervolgens gaan vergelijken met de andere data die over de deelnemers bekend waren. Ze vond uiteindelijk dat een hoge concentratie van de biomarker NfL in het bloed tijdens een schub samen hing met meer hersenkrimp van de grijze stof tien jaar later. NfL staat voor Neurofilament Light Chain. Dit zijn eiwitten die uitsluitend in zenuwcellen voorkomen. Bij schade aan zenuwen komen deze filamenten via de hersenvloeistof in het bloed terecht. Belangrijk hierbij is dat de NfL concentraties in periode zonder schub geen voorspellende waarde had voor de hersenkrimp metingen na 10-jaar. NfL gemeten tijdens ziekteactiviteit, een schub, kan dus een voorspellende waarde hebben voor de hersenkrimp 10 jaar later.
Roken verergert MS
Verder vond Lie dat deelnemers die rookten tien jaar later meer hersenkrimp van de witte stof en van de diepe grijze stof hadden en dat ze ook meer laesies in de witte stof hadden. Rokers presteerden na tien jaar ook slechter op een looptest en een aandacht test. Het rookgedrag is tijdens de 24 maanden van de studie gemeten door in het bloed de hoogte van de stof cotinine te bepalen. Dit is een marker voor nicotinegebruik. Hierdoor kon het rookgedrag gedurende 24 maanden gemonitord worden.
Samenwerking
Het onderzoek van Lie is bijzonder door de samenwerking met Noorwegen en het gebruik van gegevens van een ouder onderzoek waar met nieuwe meetmethodes nieuwe kennis uitgehaald is. De analyse van de gegevens loopt nog door, want er is nog meer data te analyseren.
Zie complete proefschrift op de website van de universiteit van Bergen
En een aantal losse artikelen: