Reactie Philip Scheltens in NRC Handelsblad: Geloven doe je in de kerk; wetenschap bedrijf je met data

Vandaag publiceert NRC een samenvatting van onderstaande reactie van Philip Scheltens, directeur VUmc Alzheimercentrum, op een hoofdredactioneel commentaar in diezelfde krant.

'Souvenaid is een geloof', schreef NRC woensdag jl. in een hoofdredactioneel commentaar, ponerend dat 'mijn geloof' in dit nieuwe middel betekent dat 'heel wat extra pallets Souvenaid' worden verkocht, 'dat zich immers koestert in de schaduw van het VUmc'. Ik ervaar dit als een onheuse insinuatie over het vergooien van mijn wetenschappelijke integriteit ten bate van Nutricia's commerciële belangen. Het is een bedenkelijke 'innovatie' dat het prominente NRC deze verdachtmakingen publiceert zonder eerst de feiten te checken, die eenvoudig het volgende vertellen:

1. 1. VUmc deed mee aan het onderzoek op voorwaarde dat Souvenaid op de strengst mogelijke manier werd onderzocht: de gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde dubbelblinde klinische studie, uitgevoerd volgens Good Clinical Practice regels.

• 2. Onderzoek naar nieuwe (genees)middelen vindt veelvuldig plaats in een samenwerking tussen industrie en academia (contract research). Er wordt betaald voor onderzoekers, scans en bloedbuisjes. Om belangenverstrengeling te voorkomen wordt de samenwerking transparant vermeld in elk artikel.

1. 3. De twee Souvenaid studies onder mijn leiding waren mede gefinancierd door de Nederlandse overheid (Agentschap NL) na uitgebreid peer review. De extra (EEG) analyses in VUmc zijn met deze subsidies betaald.

• 4. Alle uitgevoerde analyses waren van tevoren vastgelegd conform internationaal geldende regels. 

• 5. Onafhankelijk van Nutricia zijn de data opnieuw geanalyseerd door professor David Bennet, van Rush University Chicago, met dezelfde uitkomst. 

• 6. De derde grote, overigens negatieve, klinische studie naar Souvenaid in een gevorderd stadium van Alzheimer is geheel bedacht , uitgevoerd en geanalyseerd door de groep in Chicago. 

• 7. Een 'second opinion' studie naar Souvenaid loopt al lang: met subsidie van de EU is in 2008 de LipiDiDiet-studie gestart onder leiding van Professor Soininen in Finland.

Het gaat dus helemaal niet over 'mijn geloof' in Souvenaid, waarmee een commercieel belang zou worden gediend. Het gaat in de wetenschap om het vinden van betrouwbare data, die telkens opnieuw worden getoetst. Het effect van Souvenaid in een vroeg stadium van Alzheimer is van bescheiden omvang en alleen symptomatisch. De klinische relevantie moet blijken uit meer studies en de klinische praktijk. Maar ik bespeur een klein sprankje hoop in de strijd tegen een veel voorkomende ziekte. Met het oog op het belang van de dementerende medemens, die ik wekelijks ontmoet, en die ik van harte perspectief toewens in haar of zijn strijd tegen Alzheimer.

Deltaplan dementie voor de patiënt van vandaag én die van morgen
In 2011 is het initiatief voor het Deltaplan Dementie genomen door een groep bestaande uit Alzheimer Nederland, ZonMw, NFU en VUmc Alzheimercentrum. Het plan is vervolgens nader uitgewerkt met behulp van VWS en vele private partijen, waaronder Nutricia, met maar één doel voor ogen: dementie in Nederland voor de toekomst beheersbaar te maken door een drievoudige aanpak, waarvan wetenschappelijk onderzoek de belangrijkste is.
Het Deltaplan Dementie past in een tijdsgewricht waarin (i) vele landen wereldwijd een nationaal plan tegen Alzheimer hebben gelanceerd, (ii) de Europese unie deelnemende landen expliciet oproept Alzheimer op de nationale agenda te zetten en (iii) de Nederlandse overheid steeds minder investeert in wetenschappelijk onderzoek, terwijl zij tegelijkertijd wetenschap en industrie oproept om in toenemende mate samen op te trekken (onder andere via het Topsectorenbeleid).

De overheid heeft dan ook groots gereageerd door 32.5 miljoen beschikbaar te stellen voor onderzoek. Dit bedrag gaat naar ZonMw en is voor alle onderzoekers in Nederland via open calls beschikbaar. Aan het onderliggende onderzoeksprogramma is door de vier Alzheimercentra en het hele Nederlandse onderzoeksveld gewerkt. Ambitie is om het resterende deel van het budget voor onderzoek via publiek-private samenwerking, onder de daarvoor geldende stringente regels, bijeen te brengen.

Het hoofdredactioneel commentaar in NRC maakt een koppeling tussen het Deltaplan Dementie en het onderzoek naar het middel Souvenaid, en insinueert daarbij dat Nutricia's commerciële belangen een rol spelen ten koste van de wetenschappelijke onafhankelijkheid van dit Deltaplan Dementie. Hier is niemand mee gediend en zeker de patiënt niet. Alzheimer is een nare ziekte en het is mijn overtuiging dat patiënten en hun familie het verdienen dat wij er alles aan doen om voor de patiënt van vandaag de zorg zo goed mogelijk te organiseren, gericht op de best mogelijke kwaliteit van leven, terwijl we tegelijkertijd streven naar doorbraken op het gebied van behandeling en preventie voor de patiënt van morgen.

Prof.dr. Philip Scheltens is directeur van VUmc Alzheimercentrum in Amsterdam.

bron: Origineel