Schade bij MS voorkómen in plaats van genezen
De hersenziekte multiple sclerose (MS) wordt gekenmerkt door ontstekingsplekken in de hersenen en het ruggenmerg. Ontstekingsremmende medicatie leidt tot minder klachten bij mensen met MS. Nog beter zou het zijn als we kunnen voorkomen dat de ontstekingen ontstaan. Arts-onderzoeker Laura Peferoen bestudeerde het ontstaan van ontstekingsplekken, laesies, en vond aanknopingspunten voor mogelijke nieuwe medicatie. Peferoen promoveert op 25 november aan VUmc.
Bij MS zijn er ontstekingen in de hersenen waarbij ontstekingscellen zorgen voor schade aan de beschermende laag rondom zenuwen, de myelineschede. Deze ontstekingen worden 'actieve laesies' genoemd. In haar promotieonderzoek keek Peferoen naar pre-actieve laesies. Dat zijn plekjes in het hersenweefsel waar nog geen ontsteking zichtbaar is, maar wel onregelmatigheden te zien zijn. Soms ontwikkelen pre-actieve laesies zich tot actieve laesies, en soms verdwijnen ze. Dat betekent dat er mechanismen zijn die deze beginnende ontsteking kunnen stimuleren tot actieve laesies of kunnen uitdoven. Het ontrafelen van deze mechanismen kan inzicht geven in het ontstaan van MS en tot nieuwe therapeutische aangrijpingspunten leiden.
Peferoen zag dat de myelinevormende cellen in de hersenen, de oligodendrocyten, een grote rol spelen bij het ontstaan van pre-actieve laesies. Bij mensen met MS produceren de oligodendrocyten een stress-eiwit waardoor ándere hersencellen, de microglia, proberen de stresssituatie te herstellen.
Als dat niet lukt, produceren de microgliacellen stoffen om ontstekingscellen uit het bloed aan te trekken, en ontstaat er schade aan het hersenweefsel, een actieve laesie. De schade gaat gepaard met klachten bij de patiënt.
Nu dit mechanisme bekend is, is het wellicht mogelijk om te voorkomen dat oligodendrocyten stress krijgen of om ontstekingscellen te manipuleren, zodat deze zélf de stress van de oligodendrocyten kunnen herstellen. Het onderzoek van Peferoen heeft een begin gemaakt aan het vinden van therapeutische aangrijpingspunten om ervoor te zorgen dat MS-laesies zich niet kunnen ontwikkelen.
Promovendus: L.A.N. Peferoen
Titel proefschrift: Preactive Lesions in Multiple Sclerosis. The key to resolving lesion formation
Promotoren: prof.dr. S. Amor, prof.dr. P. van der Valk
Copromotor: prof.dr. M. Kipp
Proefschrift:VU-DARE