Selectieve publicatie van uitkomsten bij MS-studies
Cynthia Lemmens, arts in opleiding tot neuroloog, heeft onderzocht hoe goed de oorspronkelijke onderzoeksplannen gevolgd worden bij studies naar de effectiviteit van MS-medicijnen. Bijna bij alle 101 publicaties die onderzocht zijn, waren er verschillen tussen de van tevoren geplande uitkomstmaten en de gepubliceerde uitkomstmaten. De schrijvers van deze publicatie hopen dat de rapportage van MS-studies voortaan vollediger en transparanter zijn. Dit onderzoek is onlangs gepubliceerd in Neurology. In de editorial werd aandacht aan deze publicatie besteed.
Outcome reporting bias
Uit andere vakgebieden is het bekend dat resultaten die een duidelijk klinisch effect laten zien (positieve resultaten) vaker gepubliceerd worden dan resultaten die dat niet doen (negatieve resultaten). Dit fenomeen heet outcome reporting bias. Het gevaar hiervan is dat de klinische effecten van nieuwe medicijnen worden overschat, omdat er relatief meer positieve effecten dan negatieve effecten van medicatie worden gerapporteerd. Om dit te voorkomen is afgesproken dat onderzoeken die de effectiviteit en bijwerkingen van medicijnen testen, van tevoren registreren welke resultaten ze gaan onderzoeken. Dit worden uitkomstmaten genoemd. Voorbeelden van uitkomstmaten bij MS-studies zijn het aantal ontstekingsplekjes (laesies) op MRI-scans en het aantal MS-aanvallen tijdens de behandeling. Er wordt onderscheid gemaakt tussen uitkomstmaten die de onderzoekers het belangrijkste vinden (primaire uitkomstmaten) en uitkomstmaten die minder belangrijk zijn, maar wel bekeken worden (secondaire uitkomstmaten). Het was onbekend hoeveel outcome reporting bias er voor kwam in MS-onderzoek.
Uitkomstmaten van publicaties
Cynthia vond 535 onderzoeksplannen die tussen 2007 en 2018 geregistreerd zijn op ClinicalTrial.gov en waarin de effectiviteit van MS-medicatie werd onderzocht. Daarnaast vond ze 101 publicaties die terug te leiden waren naar een onderzoeksplan. Ze vergeleek de onderzoeksplannen en de geregistreerde uitkomstmaten met de daadwerkelijk gepubliceerde resultaten in de 101 publicaties. Ze vond in 95% van de publicaties verschillen tussen de uitkomstmaten in het onderzoeksplan en de publicatie. Er werden bijvoorbeeld uitkomstmaten gepubliceerd die van tevoren niet gepland waren. Dit waren vaak uitkomstmaten waar een duidelijk klinisch effect te zien was. Daarnaast werden van tevoren geplande uitkomstmaten regelmatig niet gepubliceerd. Bij een kwart van alle publicaties werden dergelijke verschillen gezien in de primaire uitkomstmaten.
Registreren van onderzoeksplan
Verder heeft Cynthia onderzocht of de onderzoeksplannen van de studies naar MS-medicatie correct geregistreerd worden voorafgaand aan de start van het onderzoek. Dit is internationaal verplicht sinds 2007 voor dit type onderzoek. Ze ontdekte dat slechts tweederde van alle MS-studies naar medicatie correct werden geregistreerd. Bij de overige studies vond de registraties pas plaats na de start van de studie. Bovendien werden in tweederde van de studies nog wijzigingen aangebracht in de geplande uitkomstmaten nadat de studie al begonnen was. Dit gebeurde zelfs ook vaak nadat de studie al was afgerond. Mogelijk gebeurde dit, omdat de onderzoekers de nieuw geregistreerde uitkomstmaat klinisch relevant vonden.
Betrouwbaar
Het is belangrijk om te weten hoeveel invloed outcome reporting bias heeft op gepubliceerde MS-studies. Hierdoor kan beter ingeschat worden wat de waarde is van de MS-studies in het verleden. Hierbij houden we rekening met het feit dat onderzoeken soms afwijken van hun vooropgestelde onderzoeksplan en resultaten mogelijk relatief positief of juist negatief verwoord worden in publicaties. Artsen en patiënten worden daardoor beter geïnformeerd over hoe effectief en veilig nieuwe medicijnen zijn. Cynthia stelt daarnaast voor om bij toekomstige MS-studies gebruik te maken van een standaard set aan uitkomstmaten. De studies worden daardoor vollediger en transparanter en ze zijn beter met elkaar te vergelijken, omdat precies dezelfde uitkomstmaten worden onderzocht.
Origineel artikel
Cynthia Lemmens et al.
Outcome reporting bias in clinical trials researching disease modifying therapy in patients with multiple sclerosis.
Neurology. 2024. Mar 26;102(6):e208032.
Editorial
Ruth Ann Marrie, Amber Salter
Off-Road Testing: Outcome Reporting Bias in Multiple Sclerosis Trials
Neurology. 2024 Mar 26;102(6):e208099