Stamceltherapie in Nederland eindelijk vergoed voor kleine groep mensen met MS
Stamceltransplantatie (AHSCT) wordt voor een specifieke groep MS-patiënten vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering. Dat heeft het Zorginstituut bekend gemaakt. Het gaat naar schatting om tien tot twintig mensen met MS per jaar die aan de eisen voor vergoeding zullen voldoen. Dit is een belangrijk besluit voor mensen met MS.
Voor een specifieke groep MS-patiënten is stamceltransplantatie voldoende bewezen effectieve zorg, oordeelt het Zorginstituut. Daarom komt deze groep vanaf 12 december 2022 in aanmerking voor vergoeding van deze behandeling uit het basispakket van de zorgverzekering. Het gaat om MS-patiënten met de variant RRMS, bij wie de ziekte zeer actief is, de meest effectieve medicatie niet aanslaat en die in korte tijd achteruit gaan. Neurologen van het MS Centrum Amsterdam zetten zich al jaren in om stamceltherapie in Nederland vergoed te krijgen. Samen met ander neurologen verenigd in de MS-werkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN) en de MS Vereniging Nederland is het gelukt om de behandeling vergoed te krijgen.
Joep Killestein, neuroloog MS Centrum Amsterdam en lid van MS-werkgroep van de NVN: ‘Dit is goed nieuws voor mensen met MS. We zijn ervan overtuigd dat stamceltransplantatie een effectieve behandeling is en uitkomst kan bieden aan patiënten bij wie hoog-effectieve MS-medicatie niet aanslaat. Alhoewel een kleine groep patiënten hiervoor in aanmerking komt, is het voor hen een belangrijk besluit dat deze behandeling nu ook in Nederland vergoed wordt.’
Twee behandelcentra
Of een patiënt voldoet aan de criteria wordt bepaald in een centrale commissie. In deze commissie hebben zorgprofessionals zitting, onder andere neurologen, een hematoloog en een neuroradioloog. De behandeling zal in eerste instantie alleen plaatsvinden in Amsterdam UMC, locatie VUmc en het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. Patiënten worden goed en volledig geïnformeerd over de behandeling en de te verwachten resultaten en bijwerkingen, zodat zij samen met hun artsen beslissen over het wel of niet ondergaan van de behandeling. Patiënten worden voor een periode van minimaal 5 jaar gevolgd, waarbij het effect van de stamceltransplantatie wordt geregistreerd en geëvalueerd.
Vergelijkende studie
Internationale studies laten zien dat autologe stamceltherapie ziekteactiviteit kan tegengaan in een bepaalde groep MS-patiënten, namelijk jonge patiënten met een korte ziekteduur, met veel ziekteactiviteit en weinig invaliditeit. Mogelijk is stamceltherapie bij deze groep MS-patiënten effectiever dan de huidige geregistreerde MS-middelen, maar dit is nog niet wetenschappelijk bewezen. Om dit te onderzoeken loopt er een Scandinavische studie waar Amsterdam UMC aan mee doet. Deze studie heeft door de coronapandemie stilgelegen.
In de studie wordt stamceltherapie vergeleken met drie effectieve tweedelijns MS-middelen: alemtuzumab, ocrelizumab of cladribine. Alleen mensen met relapsing-remitting MS die hard achteruit gaan ondanks het gebruik van ontstekingsremmende MS-medicijnen kunnen meedoen. Deze patiënten hebben veel ontstekingen in het centraal zenuwstelsel, wat te zien is op MRI-scans van hersenen en ruggenmerg. In de totale studie in diverse landen kunnen 100 mensen meedoen. Na twee jaar worden effectiviteit, veiligheid en kosten van de beide behandelingen en de nazorg met elkaar vergeleken. Daarna volgt een follow-up tot 5 jaar na de start van de behandeling om ook effectiviteit en veiligheid op langere termijn in kaart te brengen. Deze studie wordt mogelijk gemaakt door Stichting MS Research en Nationaal MS Fonds.
Stamceltherapie
Mensen met MS hebben een ontregeld afweersysteem. Bij autologe Hematopoietische Stamcel Transplantatie (aHSCT), ofwel stamceltherapie, krijgt het afweersysteem een soort herstart. Eerst isoleren onderzoekers stamcellen uit het bloed van een patiënt. De patiënt krijgt vervolgens medicijnen toegediend die de ontregelde afweercellen doden (chemo- en immunotherapie). Daarna worden de eigen stamcellen teruggegeven aan de patiënt. Deze stamcellen vormen het nieuwe afweersysteem. De behandeling lijkt het meest effectief bij mensen met hele actieve MS. Deze patiënten hebben veel ontstekingen in het centraal zenuwstelsel (zoals te zien op MRI-scans van hersenen en ruggenmerg), ondanks het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen.