Verschillen tussen witte en grijze stof in hersenen belangrijk bij MS
MS wordt gekenmerkt door schade (laesies) in de hersenen, waardoor de beschermende laag rondom zenuwbanen (myeline) verdwijnt en de zenuwcellen zelf beschadigd raken. De laesies in de grijze en de witte stof van de hersenen zijn zeer verschillend. In de witte stof zijn veel ontstekingscellen aanwezig en in de grijze stof laesies nauwelijks. Vooral in progressieve vormen van MS is er een toename van MS-laesies in de grijze hersenstof.
Omgeving bepaalt karakter
Van Wageningen heeft voor haar promotieonderzoek hersenweefsel van overleden mensen met MS bestudeert onder de microscoop. Ze vond dat de microgliacellen in de witte stof anders van vorm waren en ook andere eiwitten op het oppervlakte hadden, dan de microglia in de grijze stof. Van Wageningen heeft ook de genetische informatie van de cellen van de witte en de grijze stof met elkaar vergeleken. Het bleek dat er maar tien procent overlap is in de genetische informatie tussen de witte en de grijze stof.
Vervolgens heeft Van Wageningen de microgliacellen uit de witte en grijze stof verder bestudeert in verschillenden celkweeksystemen. Ze vond dat de microglia cellen uit de witte en de grijze stof anders reageren op ontstekingsfactoren. Samengevat laat haar onderzoek zien dat microgliacellen, afhankelijk van hun omgevingssituatie, verschillend reageren.
Model van stamellen
De meeste MS-medicijnen zorgen ervoor dat er minder ontstekingscellen de hersenen in gaan. Ontstekingscellen zorgen vooral in de witte stof laesies voor schade. Het onderzoek van Van Wageningen suggereert dat de huidige medicijnen effectief zijn in het voorkomen van laesies in de witte stof, maar minder effect hebben op het voorkomen van grijze stof laesies. Om de verschillen in witte en grijze stof laesies bij MS beter te begrijpen wordt er in een vervolgstudie gewerkt met een nieuw model. In dit model worden menselijke stamcelen geprogrammeerd tot zenuw- en gliacellen. Door de samenstelling en omgeving van de kweek te manipuleren, kunnen ze een omgeving nabootsen die lijkt op MS-laesies in witte en grijze stof.
Het promotieonderzoek van Thecla van Wageningen is mogelijk gemaakt door een beurs van Stichting MS Research. Thecla kon haar onderzoek vervolgen dankzij de Gemmy & Mibeth Tichelaar prijs, een persoonlijke beurs voor fundamenteel MS-onderzoek die zij in 2020 ontving.