Sterke stijging instroom, maar is het genoeg?

'Mensen moeten de tijd krijgen om de kennis eigen te maken'

IC-bedden die niet benut worden. Operaties die niet doorgaan. Sluiting van de SEH in het weekend. Dat is het gevolg van een schrikbarend tekort aan personeel in de zorg.  Minister Hugo de Jonge wil het tekort aan personeel terugbrengen. Werk aan winkel voor de opleidingsinstituten. 

De zorgvraag die toeneemt vanwege de vergrijzing. De uitstroom van een groot aantal medewerkers. Dat er op een gegeven moment een tekort aan personeel in de zorg zou ontstaan, was eigenlijk al jaren bekend. Toch waren ziekenhuizen er tien jaar geleden nauwelijks mee bezig. ‘In die tijd waren er geen personeelstekorten. Er waren andere zaken die om aandacht vroegen, zoals reorganisaties en fusies’ is de verklaring van Wim Polderman, directeur van de Amstel Academie.

Problemen
H
et tekort aan personeel zou in 2022 wel eens op kunnen lopen naar 125.000 medewerkers. Nu zijn er met name meer gespecialiseerd verpleegkundigen nodig. Denk aan spoedeisende hulp-, IC, kinder- en oncologieverpleegkundigen. Ook bij medisch ondersteunende functies zoals de operatieassistenten en de anesthesiemedewerkers ontstaan grote tekorten. 

Bij de opleidingsinstituten heeft het tekort juist geleid tot een sterke toename van studenten. Startten er in 2015 nog krap 700 studenten aan de verpleegkundige vervolgopleidingen en opleidingen medisch ondersteuners, in 2019 zijn dit bijna 1200 studenten. Toch is het probleem daarmee nog lang niet verholpen. Ten eerste kost opleiden tijd. De betreffende medewerkers kunnen niet direct ingezet worden. ‘Bovendien zit het probleem ook aan de voorkant’ licht Peter Steltman, manager verpleegkundige vervolgopleidingen en praktijkopleidingen, toe. ‘Er is te weinig instroom vanuit de verpleegkundige opleidingen waardoor er intern te weinig doorstroom mogelijk is. Wij zouden makkelijk nog veel meer personeel kunnen opleiden maar de spoeling van mensen met de vereiste basiskwaliteiten is te dun.’

Maatregelen
Een van de oplossingen is om opleidingen verkort aan te bieden, zodat mensen sneller aan het werk kunnen. Toch moet je daar mee oppassen, vindt Peter. ‘Voor wat betreft de theorie is dat in veel gevallen wel te doen. Maar de praktijk is een ander verhaal. Mensen moeten echt de tijd krijgen om zich die kennis eigen te maken en vertrouwd te raken met de vereiste handelingen. Gebeurt dat niet, dan is er later een grotere kans op uitval.’

Wim vertelt dat er op landelijk niveau gewerkt wordt aan een herziening van het hele opleidingsstelsel. ‘Er wordt ingezet op een flexibeler, gemoduleerd systeem waardoor personeel snellere ingezet kan worden. Zo worden onderdelen uit de opleiding, die aansluiten bij de context waarin de verpleegkundigen komen te werken, naar voren gehaald.’ Hij geeft een voorbeeld. ‘Een verpleegkundige die de opleiding tot IC-verpleegkundige doet en in een perifeer ziekenhuis werkt, hoeft niet meteen alles over de complexe zorg in een academisch ziekenhuis te weten. Ook wordt bijvoorbeeld binnen het acute-opleidings-cluster de basis van de opleidingen voor IC en SEH-verpleegkundigen gelijk. Alleen de specifieke uitstroom verschilt. Voor verpleegkundigen die binnen de cluster switchen, is de opleiding dan aanzienlijk korter dan voorheen.’ Volgens Wim zijn dit  veranderingen die zeker een positief effect zullen hebben op het personeelstekort. Maar daar is dan wel een wat langere termijnvisie voor nodig.’

Beroep aantrekkelijker
Toch zijn deze maatregelen onvoldoende om de tekorten volledig tegen te gaan. Het probleem is complex en Wim denkt dat de oplossing niet alleen in meer opleiden moet worden gezocht.  ‘Werken in de zorg moet aantrekkelijk blijven voor jongeren. Dat heeft ook te maken met een carrièremogelijkheden en het verlagen van de werkdruk.’

- 2019-