Iedere hoogleraar moet in het bezit zijn van een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO). Sterker nog, wie in aanloop is naar het hoogleraarschap moet tegenwoordig eerst de BKO hebben voordat hij of zij benoemd kan worden. Docenten binnen locatie VUmc van Amsterdam UMC kunnen een regulier of individueel BKO-traject volgen, afhankelijk van hun onderwijservaring. Voor hoogleraren die, door bijvoorbeeld gebrek aan tijd, nog niet eerder het verplichte certificaat hebben kunnen behalen, bestaat er sinds 2018 de BKO Intensive, een speciaal op maat ontworpen tweedaagse ‘stoomcursus’ in didactiek.
"In de zorg is iedereen druk, maar hoogleraren zijn vaak bijzonder druk", zegt trainer Liesbeth Neeskens, samen met Allard Gerritsen en coördinator Maike Malda verantwoordelijk voor de vormgeving en uitvoering van het traject. "Daarbij zijn hoogleraren vaak te ver gevorderd wat betreft onderwijscompetenties voor een regulier traject en vinden ze het individuele traject weinig inspirerend", vult Malda aan.
Aantrekkelijk voor hoogleraren
Toch moeten alle hoogleraren in locatie VUmc eraan geloven. Niet alleen omdat ze zelf onderwijs verzorgen en/of anderen aansturen die onderwijs geven, maar ook omdat ze een voorbeeldfunctie hebben. Om hen een aantrekkelijke en efficiënt ingestoken training te kunnen bieden, bestaat sinds 2018 een speciaal traject voor hoogleraren. In twee aangesloten dagen, inclusief diner en overnachting, op een locatie weg van de dagelijkse praktijk, laten twee ervaren trainers ze de koppeling maken tussen hun eigen onderwijservaringen en inzichten uit onderzoek naar onderwijs. Door te sparren met collega-hoogleraren en ondersteund door de trainers vullen de hoogleraren tijdens de tweedaagse training al het grootste gedeelte van het portfolio. Ze zijn hiermee vrijwel klaar voor de eindbeoordeling die enkele weken later volgt.
Alle vijf onderwijscompetenties
Hoewel er gekozen is voor een selectief programma, worden uiteindelijk alle deelnemers beoordeeld op dezelfde vijf competenties als de deelnemers aan de andere twee BKO-trajecten van VUmc; uitdagend lesgeven met optimale leerresultaten, onderwijs ontwikkelen, begeleiden van studenten, aios of promovendi, toetsing en onderwijsvisie en reflectie. Daarbij wordt zowel individueel als in groepjes gewerkt en is leren van elkaar een belangrijk onderdeel. Bijvoorbeeld door elkaar feedback te geven na afloop van een vooraf voorbereide mini-les.
Snelkookpan met zoveel mogelijk maatwerk
Neeskens: "We besteden elk dagdeel aan een competentie. Met aan het eind van ieder dagdeel gelegenheid om het portfolio aan te vullen. We gebruiken daarbij ervaringen en materialen, zoals lessen of presentaties uit hun eigen praktijk, maar we trekken deelnemers ook uit hun comfortzone. Zo laten we ze een mini-les geven over een onderwerp op het gebied van onderwijs waar ze juist niet bekend mee zijn of mee worstelen. Denk aan het motiveren van studenten, het inzetten van ICT, toetsing, of zorgen voor meer interactie."
Afhankelijk van de bagage van deelnemers en de praktijkervaringen die worden ingebracht, proberen de trainers zoveel mogelijk maatwerk te leveren. Na de tweedaagse is er een periode waarin het portfolio kan worden afgerond en vindt een eindbeoordelingsgesprek plaats met een in- en een externe assessor. Neeskens: "Het is een intensief traject met lange dagen. Dag één is van 9.00 tot 20.00 uur met aansluitend een gezamenlijk diner met divisiecoördinatoren, en dag twee is van 9.00 tot 18.00. Het is echt een snelkookpan."
Intensief, bewustwording en netwerken
Inmiddels vonden er al drie BKO Intensive-trajecten plaats en de reacties zijn positief. "We horen onder andere terug dat mensen het als zeer intensief ervaren, maar dat de dagen heel snel om zijn en we iedereen er goed bij kunnen houden", aldus Neeskens. "Ook geven deelnemers aan zich nu meer bewust te zijn van wat werkt en wat niet werkt. Bovendien wordt het netwerkaspect als zeer positief ervaren."
Wie, wat, waar
De BKO-opleiding valt officieel onder de Faculteit Geneeskunde van de VU en bestaat uit een regulier traject voor beginnende docenten, een individueel traject voor ervaren docenten en de Intensive voor hoogleraren. De uitvoering van het traject voor hoogleraren ligt bij VUmc Academie. Hoogleraren die hieraan mee kunnen doen worden hiervoor uitgenodigd door Decanale Zaken. Liesbeth Neeskens is onderwijskundige en was voorheen verbonden aan de LEARN! Academy van de VU en sinds januari 2020 in dienst bij VUmc Academie. Ze is een van de twee trainers van de BKO Intensive en een van de beoordelaars in alle drie de BKO-trajecten van VUmc. Ook verzorgt zij onder andere de Basisopleiding voor opleiders en docenten in de zorgpraktijk. Maike Malda is vanuit de Faculteit Geneeskunde VU coördinator van de BKO-opleidingen binnen VUmc. Daarnaast werkt zij bij VUmc Academie waar zij onder andere medeverantwoordelijk is voor de vormgeving van de training in begeleiding van promovendi.
Lees alles over het opleiden van docenten in de zorg in de breedste zin van het woord in het nieuwe VUmc Academie magazine Practise what you teach